Wie was Adriaan Metius?

‘Adriaan Metius was hoogleraar Wiskunde aan de universiteit van Franeker. Hij kwam uit een Alkmaarse familie van wiskundigen, vandaar de term familiebedrijf in de titel. Metius’ vader was landmeetkundige en vestingbouwkundige in dienst van prins Maurits, zijn broer Jacob wordt gezien als een van de mogelijke uitvinders van de telescoop. Dat instrument werd rond 1608 in Nederland uitgevonden, maar door wie wordt nog steeds betwist.’

Wat maakt deze lijkrede bijzonder?

‘De auteur en uitspreker van de oratie, Menalaus Winsemius, was een vriend en collega van Metius. Hij weet veel details over Metius’ leven te vertellen. Vergeleken met andere lijkredes uit dezelfde tijd is deze rede feitelijk en objectief. Bovendien biedt de rede informatie over Jacobs telescoop die tot nog toe onbekend was, maar helaas niet doorslaggevend is om Jacob definitief als uitvinder te bestempelen.’

De lijkrede was lange tijd onvindbaar. Hoe werd hij teruggevonden en hoe kwam de heruitgave vervolgens tot stand?

‘De lijkrede bevond zich in de Groninger Universiteitsbibliotheek, maar bleek niet afzonderlijk gecatalogiseerd en werd bij toeval gevonden in een convoluut door Goffe Jensma, hoogleraar Fries. Hij kwam op het idee om de tekst opnieuw uit te geven. Een gepensioneerde classicus, Piter van Tuinen, heeft de Latijnse tekst in prettig leesbaar Nederlands vertaald; een hele prestatie. Vervolgens heeft Jensma de inleiding geschreven samen met twee promovendi die onderzoek naar  Metius deden. Ik was één van hen. De uitgebreide bibliografie van Metius’ werk, die ik voor mijn proefschrift maakte, is ook in dit boek opgenomen. Wat dit project bijzonder maakt, is dat we met mensen van verschillende universiteiten één geheel hebben gemaakt.’

Het boek is verschenen in de Waterbolkreeks, vernoemd naar de Groningse hoogleraar E.H. Waterbolk. Zijn kleindochter studeert aan de UvA?

‘Ja, leuk hè? Ze heet Froukje Waterbolk en schrijft haar BA-scriptie bij mij. In Duitsland zouden ze zeggen dat Waterbolk mijn academische grootvader is, want Waterbolk was de promotor van mijn promotor. Dus in zekere zin is Froukje mijn nichtje. Ik heb haar namens de auteurs een exemplaar van dit boekje overhandigd. Zo was het kringetje rond.’

Wiskunde als familiebedrijf : Menelaus Winsemius’ lijkrede op Adriaan Metius (1571-1635).

• Bezorgd, vertaald en ingeleid door Arjen Dijkstra, Goffe Jensma ... [et al.].
• E.H. Waterbolk-reeks ; 4 .
• Groningen : Rijksuniversiteit Groningen, 2012.
• 208 p. : ill. ; 20 cm .
• ISBN: 9789036755870.

Het boek is voorzien van een uitvouwblad met een astrolabium: een papieren astronomisch instrument, zoals dat ook in Metius’ wiskundeboeken te vinden is.